Przejdź do głównej zawartości

Jak skorzystać z visible thinking routines w praktyce szkolnej

   Visible Thinking po polsku w wolnym tłumaczeniu to unaocznianie myślenia lub inaczej obrazowanie myślenia. Z tą metodą edukacyjną spotkałam się już wiele lat temu. To bardzo obszerne zagadnienie i próbując je zagłębiać szybko doszłam do wniosku, że wymaga osobnych studiów. Zresztą gdybym była amerykańską nauczycielką ( posiadającą albo odpowiednie zaplecze finansowe, albo specjalne stypendium) mogłabym skorzystać z kursów i szkoleń organizowanych przez uniwersytet Harvarda, gdzie Visible thinking to element wielkiego projektu edukacyjnego realizowanego od lat na tymże uniwersytecie pod nazwą "Project Zero"

   "A broad and flexible framework for enriching learning" zgodnie z definicją harvardskiego projektu ZERO to uniwersalna i elastyczna metoda wspomagająca uczenie się. Zakres działań związanych z projektem, metod pracy, narzędzi jest ogromny i interdyscyplinarny.Jeżeli jeszcze o nim nie słyszeliście, koniecznie zajrzyjcie na stronę http://www.pz.harvard.edu/, A na początek polecam zobaczyć https://vimeo.com/96762490, krótki filmik wyjaśniający bliżej ideę stojącą za działaniami Projektu "O" w którym uczeń stoi w centrum zainteresowania, a nauczyciel jest człowiekiem, który pomaga mu uczyć się i myśleć. Ta koncepcja jest mi bardzo bliska.
   Wracając do unaoczniania myślenia, dwa lata temu miałam okazję uczestniczyć w konferencji Story That Move, w ramach której odbywały się różnego rodzaju warsztaty, między innymi warsztat prowadzony przez Claire Brown z Thinking Museum w Amsterdamie, która od lat tworząc programy i szkolenia dla edukatorów muzealnych korzysta właśnie z visible thinking, a dokładnie z Visible Thinking Routines czyli "schematy widocznego uczenia się" Dzięki uczestnictwu w zajęciach w końcu praktycznie doświadczyłam jak można wykorzystać te mechanizmy myślenia na lekcjach i od tego czasu sukcesywnie je wprowadzam w własnej praktyce szkole, zwłaszcza że można zastosować je niezależnie od przedmiotu czy grupy wiekowej uczniów. Schematy myślenia świetnie sprawdzają się w pracy z licealistami na historii czy plastyce jak i w kontakcie z młodszymi odbiorcami tekstów kultury. Możemy tą metodę wykorzystać w pracy grupowej, indywidualnej, zachęcać uczniów do pisania, czytania, rysowania a nawet grania.
   Najczęściej korzystam z kilku podstawowych metod unaoczniania myślenia polecanych przez Projekt ZERO, oczywiście jest ich znacznie więcej. Warto przejrzeć zasoby projektu i wybierać te narzędzia, które najlepiej sprawdzą się w naszej, indywidualnej praktyce szkolnej.
Do moich ulubionych "schematów" należą:

SEE THINK WONDER

Czyli Zobacz/opisz. Pomyśl. Zastanów się/zdziw się/rozważ.
Pracujemy z wybranym wizualnym tekstem kultury, zadając uczniom pytania.Obierzemy za przykład znany obraz Edouarda Maneta "Bar Folie Bergere" Przygotowujemy na flipcharcie bądź tablicy tabelę z kolumnami SEE THINK WONDER
Edouard_Manet,A "Barat_the_Folies-Bergère" źródło wikipiedia.commons, PD


SEE - Co widzisz na obrazie/zdjęciu/ rzeźbie. 
Obiektywnie bez ocen zapisujemy konkretne informacje, wszystko co widzimy np.. Kobietę, kobietę za barem, lada, butelki, lustro, odbicie w lustrze, taca z pomarańczami itp. Nauczyciel notuje odpowiedzi bądź zbiera karteczki samoprzylepne.
THINK - O czym myślisz? Co o tym myślisz? Co może to oznaczać ? Jaka historia się za tym kryje?W tym wypadku mogą pojawiają się różne odpowiedzi uczniów. Nauczyciel nie odpowiada, nie dopowiada, jest facilitatorem - ułatwia uczniom myślenie, ośmiela i prowadzi (wizualnie). Może puentować i sparafrazować. Zapisuje odpowiedzi, "linkuje" łączy, nawiązuje do poprzedzających odpowiedzi, zamyka rozmowę. Przede wszystkim jest uważny na język i aktywnie słucha. Jest otwarty na myśli, spostrzeżenia, komentarze uczniów.
WONDER - Co Cię zastanawia ?
W ostatnim etapie najważniejsze jest postawienie pytań. Czego jeszcze nie wiemy, co nas zastanawia, o co w tym chodzi. Czego tak naprawdę jeszcze chcielibyśmy się dowiedzieć ?
Bardzo ważne aby te pytania wybrzmiały, zostały zapisane. Będą konkluzją całego procesu, ale mogą też otworzyć kolejny i stać się otwarciem do dyskusji. Czy kobieta na obrazie jest na pewno smutna ? Kim jest kobieta za ladą ? - takie pytania padały ze strony uczniów.

METODA 5 RAZY 2

Dzięki niej uczeń może "wejść głębiej" w obraz, poszukać nowy znaczeń, zobaczyć go z innej perspektywy. Weźmy za przykład fotografię Alfreda Stiegliza.
Alfred Stieglitz, "The Steerage" źródło wikipedia.commons, PD 
Na początek prosimy uczniów aby przyjrzeli się obrazowi. Popatrz na obraz przez 30 sekund w ciszy. Wypisz 5 słów lub zdań o jakimkolwiek elemencie, aspekcie obrazu Następnie powtórz krok pierwszy i krok drugi: popatrz na dzieło jeszcze raz i wypisz pięć innych słów lub zdań. Prosimy uczniów o "zrobienie krok w głąb" i zmianę perspektywy z naszej, na perspektywę bohaterów zdjęcia/obrazu.

  • Co mogą bohaterowie zdjęcia dostrzec, zobaczyć, obserwować lub zauważyć?
  • O co się troszczą , jakie wartości wyznają?
  • Na czym im zależy, w co wierzą, z czym muszą sobie radzić?

ZOOM IN - ZOOM OUT


Zbliżenie i oddalenie wymaga odkrycia obrazu "po trochu" od szczegółu do perspektywy ogólnej, pozwala spojrzeć na tekst wizualny "szerzej" Dzięki takiemu podejściu uzyskujemy zaangażowanie uczniów, wzmagamy kreatywność, no i co jest wyjątkowo ważne utrzymujemy "otwarty umysł" ;-)
Zobaczmy na przykładzie. Na początek pokazujemy fragment zdjęcia, zadajemy pytania.

  • Co widzisz lub zauważasz?
  • Jaka jest twoja hipoteza lub interpretacja tego  co widzisz?
Następnie odkrywamy kolejne części:
          
  • Co nowego widzisz?
  • Jak to zmienia twoją interpretację lub hipotezę?
  • Czy nowe informacje jakoś odpowiadają na Twoje wcześniejsze pytania?
  • Co nowego Cię zastanawia?
Na koniec pokazujemy całość fotografii, puentujemy rozmowę.
Protestant plays on the roof burned Berkut bus. Kiev 10.02.2014, wikipedia commons, PD

  • Jakie jeszcze pytania zostają na temat tego obrazu?
  • Co myślisz?
   Czemu służy taki sposób pracy z tekstami wizualnymi, do czego mają nas doprowadzić wyżej zademonstrowane ćwiczenia?
Podstawowym celem naszego działania jest danie możliwości uczniom na wyjaśnianie i wyartykułowanie własnego myślenia na głos, posłuchania co myślą inni, a przede wszystkim zaangażowania ich w dyskusję, która pomoże im zrozumieć obraz. Nic nowego. W praktyce chodzi o danie uczniom takich schematów, które pozwolą im ćwiczyć krytyczne myślenie, dokumentować własny proces myślenia i dzięki częstemu powtarzaniu wyrobić pewną "dyscyplinę myślenia" Zadanie prostego pytania co sądzicie o obrazie czy jak podobał się Wam film nie zawsze działa. Schematy widocznego myślenia to konkretne sposoby na to aby uczniowie "zobaczyli" swoje własne myślenie i spostrzegli co myślą inni. Wyrabianie takich nawyków we współczesnym świecie wydaje mi się wyjątkowo potrzebne, kiedy umiejętność "czytania" obrazów jest równie ważna jak tekstów pisanych.

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Visible Thinking Routine. Kilka pomysłów na zajęcia o historii i regionie z edukacją zdalną w tle.

Rutyny myślowe według harvardskiego Projektu ZERO ciągle dostarczają mi mnóstwo inspiracji do działania i tworzenia kreatywnych zadań dla uczniów. Cel podstawowy dla mnie to kształtowanie myślenia i umiejętności patrzenia głębiej. Pomysły spod znaku visible thinking routine idealnie te potrzeby spełniają :-)  Porządkując własne materiały i przygotowując się powoli do Inspiracji 2020, na których będę miała okazję zaprezentować ideę i założenia visible thinking routine, opisałam te narzędzia, które z jednej strony podane są jako nadające do wykorzystania w edukacji zdalnej, z drugiej z których korzystałam bo świetnie wpisują się w edukację historyczną i regionalną. Przedstawione poniżej aktywności nadają się praktycznie na każdy poziom edukacyjny, oczywiście w wypadku młodszych uczniów na pewno będzie potrzebne wsparcie i współpraca dorosłych.  Odkrywanie codzienności w świecie wokół nas w domu i dworze Krok pierwszy. Odkrywanie ukrytej codzienności   Wybierz się na spacer po okolicy sam
1 komentarz
Czytaj więcej

Warsztaty aktywności twórczej i STEAM

To było dla mnie ogromne wyzwanie. Mój pierwszy raz z tematem STEAM na lekcjach ;-)  Pojęcie STEAM (nauka, technologia, inżynieria, sztuka, matematyka)  nie jest mi obce teoretycznie, ale nigdy nie praktykowałam go praktycznie, więc zanim zaczęłam skonsultowałam się, poczytałam i poinspirowałam się ;-) Dowiedziałam się jednego. Temat jest modny i na czasie, prawie każdy się na nim zna oraz realizowane są przez wielu nauczycieli świetne projekty w szkoła podstawowych, zwłaszcza w edukacji wczesnoszkolnej, ostatnio w ramach działań związanych z Laboratoriami Przyszłości. Mało jednak znalazłam przykładów mądrze stosowanej filozofii STEAM w szkołach ponadpodstawowych, więc trochę poruszałam się w temacie "po omacku"  Moi uczniowie nie są już niestety pełni entuzjazmu tak jak małe dzieci. Interesują ich oceny i egzaminy oraz działania, które według nich "przydadzą się im w przyszłości" czyli prawo jazdy, język obcy, przedmioty maturalne i praca zarobkowa. Drugi problem t
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Photovoice czyli fotografia daje głos

Dzisiaj miałam okazję brać udział w konferencji podsumowującej projekt badawczy http://inkla.pl/ o tyle ciekawy, że był przeprowadzana przy współudziale uczniów ( badania partycypacyjne) którzy sami prowadzili wywiady i obserwacje we własnych szkołach. Mnie osobiście najbardziej zainteresował sposób prezentacji wyników za pomocą tak zwanego photovoice - metody badań jakościowych wykorzystującej fotografię :-) Pomysł, aby pokazać reflekcje i wyniki badań za pomocą  zdjęć uważam, za bardzo udany. Na konferencji uczennice szkół średnich ze Śląska napierw omówiły zagadnienie, a potem zaprosiły na wystawę swoich prac fotograficznych. Na pewno wielkim plusem było wsparcie ze strony Uniwersytetu SWPS, który wsprał projekt nie tylko merytorycznie, ale również finansowo  ( profesjonalny katalog, oprawa marketingowa, strona internetowa projektu) Metoda badań za pomocą fotografii tak zwany photovoice wydaje mi się ciekawy i do powtórzenia w lokalnych szkolnych warunkach. Zamiast prezentow
Prześlij komentarz
Czytaj więcej